środa, 27 czerwca 2018

Encyklopedia sudecka. Modrzyk górski/alpejski - „mleczno–śmietankowy” przysmak krów i … niedźwiedzi

Jego łodyga po uszkodzeniu "płacze" mlecznym sokiem.



 ptpk.org


„W Tatrach Polskich nieco uwagi poświęcono wybiórczości pokarmowej niedźwiedzi, żerujących na ziołoroślach. Jakubiec i in. (2003) obserwując w połowie czerwca 2002 roku niedźwiedzicę żerującą wraz z dwójką tegorocznych młodych w rejonie Morskiego Oka stwierdzili, że konsumowane było łącznie 17 gatunków roślin, a szczególnie preferowany był modrzyk górski (Cicerbita alpina) oraz w nieco mniejszym stopniu świerząbek orzęsiony (Chaerophyllum hirsutum). Zwijacz-Kozica i Zięba (2007) także obserwowali niedźwiedzicę wraz z dwójką tegorocznych młodych, jednak miało to miejsce w innych warunkach siedliskowych. W połowie sierpnia 2004 roku w górnej części Doliny Kondratowej stwierdzili oni konsumowanie przez niedźwiedzie 13 gatunków roślin i wyraźną preferencję w stosunku do świerząbka orzęsionego Chaerophyllum hirsutum. W tym rejonie modrzyk górski nie występował.” smz.waw.pl

 



Lato roku 2018 …

„Przerażony turysta zgłosił policji, że na szlaku w Sowiej Dolinie w Karkonoszach napotkał niedźwiedzicę z trójką młodych. Do zdarzenia doszło w sobotę. Jest to o tyle ciekawe, że ostatniego niedźwiedzia po polskiej stronie gór zabito ponad dwa wieki temu.” radiowroclaw.pl





A były to niedźwiedzie brunatne, czy polarne? Bo przecież …

„Zapraszamy do Karkonoskiego Parku Narodowego (Krkonošský národní park) - wyspy Arktyki w środku Europy!” czechtourism.


Hmm … pewnie brunatne i korzystały z prorodzinnego, karkonoskiego programu „Modrzyk plus” - bo w Karkonoszach modrzyka pod dostatkiem. 


books.google.pl

Dla karkonoskich Czechów modrzyk to „mléčivec”, a dla karkonoskich Niemców „Schmettenwurz (Schmetten = Rahm)”. flora-kleinwalsertal.at i rohkostwiki.de


 



Kolega miłosnej z ziołorośli, to przysmak nie tylko niedźwiedzi. 




„Przykładem wspólnej obu krajom rośliny jest między innymi ta skromna roślinka znana także z Dolnego Śląska: modrzyk górski. Z początku mała, ale później dość duża (jeden–dwa metry!) roślina rosnąca między innymi w Sudetach, a także we Włoszech. Dlatego warto bliżej ją poznać, aby docenić potencjał kulinarny sudeckich lasów i łąk, wzorując się na Włochach.

Po włosku zwana jest radic di Mont (łac. Cicerbita alpina) lub radìc dal glaz. Polska Wikipedia opisuje, że modrzyk występuje też w okolicach Bolesławca. We Włoszech znany jest przede wszystkim z historycznego regionu Karnia (wł. La Carnia, w jęz. friulskim: Cjargne), krainy niewysokich wzgórz (jak Karkonosze) w obszarze Friuli obejmującym też też Alpy Karnickie. Wchodzi on w skład regionu Friuli-Wenecja Julijska (wł. Venezia-Giulia). Modrzyk jest tu zbierany wczesną wiosną, na początku maja, kiedy gdzieniegdzie leży jeszcze śnieg, a pastwiska podmyte są spływającą z gór wodą. Roślina wybija tu jak nasze przebiśniegi. Czasami młode pączki są lekko fioletowawe, ale dzięki zimnu zawsze słodsze niż starsze egzemplarze.

Liście modrzyka zbiera się w całych Alpach, ale tylko Karnia ma tradycję macerowania młodych listków w oliwie. Taki specjał można kupić w sklepach pod nazwą Radic di Mont, co oznacza cykorię z gór. Fundacja Slow Food Arch of Taste (pol. Arka Smaku) chroni produkt jako wyjątkowo zagrożony współczesnym fast- i junk foodem. Dowodem jest zaakceptowana nominacja do Arki Smaku. Włosi nazywają modrzyka dziką cykorią z powodu jasnych, młodych listków i gorzkawego smaku. Włoska Wikipedia podaje, że w maju zbieracze mają tylko dwa tygodnie na zbiór rośliny, aby uniknąć mocnej goryczy liści i łodyg.” dolnoslaskosc.pl

Dawnymi czasy wierzono, że dzięki modrzykowi krowy dają więcej mleka. Mleka będącego lekarstwem? 



„Produkty pochodzenia owczego są wręcz lekarstwem...

Dlaczego? Owce zjadają wiele roślin leczniczych spotykanych i stosowanych już od wieków w medycynie, rosnących na Podhalu, endemicznych, takich jak: gęsiówka alpejska, powojnik alpejski, starzec górski, urdzik karpacki, omieg górski, skalnica górska, jaskier alpejski, modrzyk górski, mak alpejski, czy pięciornik złoty. Są to rośliny zawierające takie substancje jak: flawonoidy, aminokwasy, witaminy, białka, lipidy oraz niezbędne dla zdrowia pierwiastki: magnez, miedź, cynk, selen, jod i lit.” regionpodhale.pl

"Encyklopedia sudecka. Miłosna górska – śląska „wielka górska/końska sałata” kunstkamerasudecka.blogspot.com