piątek, 18 stycznia 2019

O tym, jak Pankracy z Jeleniej Góry odebrał Bazylikę Mariacką w Gdańsku katolikom. I o „gdańskim Jonaszu” wieszczącym zagładę miasta. Cz. I – jak wyglądał Pankratius Klemme wiemy z zaginionego obrazu

Zamordowany Prezydent Gdańska spocznie obok słynnego jeleniogórzanina.

„Mimo iż kult Świętych Erazma i Pankracego nie był rozpowszechniony w Polsce, fara jeleniogórska przyjęła ich za patronów. Pod tym względem jest absolutnym wyjątkiem w historii Kościoła, ponieważ nigdzie indziej na świecie święci Erazm i Pankracy nie są współpatronami jednej świątyni, a tym bardziej świątyni o takim znaczeniu dla miasta i regionu, jakie od wieków pełni jeleniogórska bazylika.” dzwonekdlapankracego.pl

Nie przypadkiem więc Pankracy, który pozyskał najważniejszy kościół Gdańska (i jedną z najważniejszych świątyń Królestwa Polskiego) dla luteran nosił to imię.


Uwolnienie protestanckiego kaznodziei Pankratiusa Klemme podczas buntu gdańszczan w 1544 r. dzielautracone.gov.pl


„Faktyczne duszpasterstwo w mieście, na skutek nieobecności proboszczów, spoczywało w rękach mianowanych za wiedzą Rady kaznodziejów, pośród których już w 1529 roku pojawili się zwolennicy luteranizmu, m.in. Pankratius Klemme. (…) 28 X 1537 Klemme opuścił klasztor dominikański i zrzucił habit zakonny, oficjalnie przyznając się do luteranizmu.”

„(...) Pankracy Klemme, kolejny eksdominikanin (urodzony około 1475 roku w Hirschbergu – Jelenia Góra). Ponieważ dobrze znał Kościół i jego słabe strony, obnażał je bezkompromisowo podczas swoich kazań. Był wybitnym mówcą i niezwykle prawym człowiekiem. W 1539 roku Klemme odwiedził Marcina Lutra, a kiedy wrócił z podróży pełen nowych sił, z zapałem przystąpił do kolejnej ofensywy. Nie tyle chodziło mu o obalenie starego porządku religijnego, co o prawdziwe nawrócenie wiernych i szczerze wierzył, że tym właśnie się zajmuje. Jego kazań słuchały tysiące gdańszczan. Kiedy w 1544 roku wieści o tym dotarły na dwór Zygmunta Starego, król wysłał do miasta komisarzy, którzy mieli zbadać sytuację, a także wzmocnić raz już wyrażone, i to jakże dobitnie, stanowisko królewskie dotyczące kwestii wyznania. Byli oni zaskoczeni postawą gdańskich mieszczan, kiedy 16 maja 1544 roku ich delegacja zwróciła się wprost z żądaniem, aby udzielano w mieście komunii pod dwiema postaciami.

Komisarze szybko zorientowali się, kto jest głównym wyrazicielem nowego ruchu. Wezwano Klemmego i zaczęto badać jego prawowierność. Nie trudno było stwierdzić, że pozostawia ona wiele do życzenia. Kaznodzieja, mając być może na uwadze los swoich poprzedników, zdecydował się ukorzyć i uzyskał przebaczenie. Czasy wyraźnie się zmieniły i chyba w Krakowie coraz lepiej zdawano sobie sprawę z faktu, że rozwoju protestantyzmu w Prusach Królewskich nic nie zatrzyma. Chociaż Rada Pruska, najwyższa władza w prowincji, do śmierci króla w 1548 roku zapewniała go o swojej nadzwyczajnej lojalności i przywiązaniu do katolicyzmu, rzeczywistość była zupełnie inna. Pankracy Klemme oficjalnie uczcił nad Motławą zgon Marcina Lutra (18 lutego 1546 roku), wygłaszając płomienne kazanie. Polecił też bić w dzwony, czemu nikt się nie sprzeciwiał. Kiedy zmarł on sam, a stało się to w tym samym roku, pochowano go w miejscu symbolicznym, bo pod amboną Kościoła Najświętszej Panny Marii.” gdansk.pl

 


Ambona mariacka wykonana w 1762 r. wg projektu Jana Henryka MeiBnera zaginęła niestety w czasie II wojny światowej. Obecna pochodzi z gdańskiego kościoła św. Jana. Powstała ona w latach 1616/17. mariacka.strony-parafialne.pl


„Po śmierci Klemmego w roku 1546 otwarcie przystąpiono do realizacji programu pospólstwa, formułując nowe, luterańskie z ducha, ordynacje dla gdańskich szpitali (1546, 1548), dla ubogich (1551) i reformując miejskie szkolnictwo (1552).” gedanopedia.pl


Działalność Klemmego doprowadziła do powstania dzieła literackiego – proroctwa o zagładzie miasta, które żyło jeszcze w osiemnastowiecznym Wrocławiu i podczas budowy portu w Gdyni.

Zostało jedną z „Mitopei Pobrzeża Bałtyku”.

Ciąg dalszy nastąpi.

"Encyklopedia sudecka. Śląski „niemiecki Mikołaj Rej” z Bolesławca" kunstkamerasudecka.blogspot.com