czwartek, 18 marca 2021

Kaplica Ildefonsa - ostatniego opata krzeszowskich cystersów. Część pierwsza

 Kaplica Ildefonsa przed wojną

Rok 2020 …

„Niezwykłe historie wiejskich kapliczek w gminie Czarny Bór. Dziewiętnastowieczne obiekty zostały starannie odnowione, zadbano też o ich otoczenie.” radiowroclaw.pl

„Dzięki dofinansowaniu dawny blask odzyskują już:
- teren wokół Kapliczki Matki Boskiej Częstochowskiej (dawniej Ildefonsa) w Borównie,

- kapliczki Św. Anny w Witkowie,

- porządkowany jest Zespół Pałacowo-Ogrodowy Czettritzów, na terenie którego znajdują się pomniki nagrobne rodziny von Portatius.” walbrzych.dlawas.info




Tworzenie wrażenia, że sekularyzacja dóbr kościelnych w Prusach w roku 1810 była jakimś zjawiskiem niezwykłym w oświeceniowej Europie i główną jej przyczyną była potrzeba opłacenia kontrybucji w czasach wojen napoleońskich, jest budowaniem kolejnego historycznego mitu (mit antypruski zbudować w Polsce nietrudno). Dużo wcześniej sekularyzację w wersji okrutnej i barbarzyńskiej przeprowadziła – lubiana przez Polaków - Francja (i wcale nie chodzi tu o kasatę zakonu templariuszy, co przecież tak naprawdę było motywowane sekularyzacją jego majątku).

Wcześniej niż Prusacy sekularyzację przeprowadził tak poczciwy kraj, jak („kasaty józefińskie”) …

„Kasaty zakonne w krajach habsburskich za cesarza Józefa II na tle kasat w drugiej połowie XVIII i początkach XIX w.


Chełmiec

Kasat zakonnych dokonano w czasach rządów cesarza Józefa II (1765–1790) w dwóch turach. W pierwszej (1782–1783) zlikwidowano wszystkie klasztory zakonów ściśle kontemplacyjnych (kartuzów, paulinów, klarysek, benedyktynek itp.), w drugiej (1784–1787) kilkaset klasztorów innych zakonów. Wszystkie kasaty miały swoje źródło w „józefińskiej” wizji relacji Kościoła i państwa – a dokładniej Kościoła w państwie – i były elementem szeroko zakrojonych modernizacyjnych reform cesarza Józefa. Fundusze uzyskane ze sprzedaży dóbr poklasztornych były przeznaczane głównie na cele szkolne, w tym na seminaria duchowne.

Na tym przykładzie wzorowali się władcy Bawarii Karol II Teodor (zm. 1799) i Maksymilian IV Józef (zm. 1825), przeprowadzając podobne akcje na podległych sobie ziemiach (w latach 1778–1784, i w czasach generalnej sekularyzacji w latach 1802–1804, a także Fryderyk II z Wirtembergii (w latach 1802–1810).

Zupełnie inne wzorce sekularyzacji dóbr kościelnych płynęły w tym czasie z rewolucyjnej Francji, gdzie kolejne prawa: nacjonalizacja dóbr zakonnych (listopad 1789 r.), zniesienie ślubów zakonnych (luty 1790 r.), konstytucja cywilna kleru (lipiec 1790 r.) zmierzały do wyeliminowania z życia obywateli nie tylko kleru, lecz także religii katolickiej i zastąpienia jej nową, rewolucyjną „religią” rozumu. Prowadziło to wielokroć raczej do dzikiego wandalizmu (połączonego z męczeństwem wielu zakonników) niż do realnego wzbogacenia skarbu państwa. Model rewolucyjny (najczęściej w łagodniejszej formie) wprowadzany był w życie także na zajmowanych przez wojska francuskie terenach Rzeszy na wschód od Renu (np. w 1803 r. w Kolonii).” („Kasaty zakonne w krajach habsburskich za cesarza Józefa II na tle kasat w drugiej połowie XVIII i początkach XIX w.” Stanisław Jujeczka, 2010)


Trójgarb

Dodać trzeba, że Józef II był człowiekiem bardzo pobożnym – ale czy ludzie pobożni zawsze mają takie same spojrzenie na religię jak przywódcy Kościoła?

Kasaty józefińskie doprowadziły np. do likwidacji nie tylko klasztorów, ale i wielu popularnych miejsc i kaplic pielgrzymkowych na terenie dzisiejszych Czeskich Sudetów (takich, które uznano bardziej za wytwór „religijności ludowej” niż oficjalnej).

Pierwsze zaś „śląskie sekularyzacje” – tkwiących jeszcze w tradycjach feudalnych – instytucji kościelnych miały miejsce podczas reformacji w XVI wieku, gdy nikt się nie spodziewał, że Śląsk kiedyś będzie pruski.

Wydarzenie do którego doszło w roku 1810 w Prusach nie było jakimś rozpaczliwym gestem, które miało załatwić problem kontrybucji, a przemyślanym działaniem, przygotowywanym od lat (żądania Francuzów mogły co najwyżej to działanie przyśpieszyć).

Nie zmienia to faktu, że czterdziesty dziewiąty cysterski opat Krzeszowa Ildephons Reuschel, któremu udzielił benedykcji biskup Emmanuel von Schimonsky, sprawował rządy w czasach dla klasztoru dramatycznych. Zarówno biskup, jak i opat byli urodzonymi Ślązakami. Przyszli na świat w czasie wojen śląskich.

Ciąg dalszy nastąpi.

"Kamień graniczny z roku 1733. Dokonaliśmy częściowej rewitalizacji granicy opactwa krzeszowskiego. Część pierwsza" kunstkamerasudecka.blogspot.com