środa, 21 lutego 2018

Encyklopedia sudecka. „Cud w Górach Złotych”. Najpiękniejsza? „tancbuda” Sudetów powstała dzięki wrocławskiemu biskupowi

„Czy wiecie co to było Etablissement? 



Budowano je w wielu niemieckich miastach, także na Dolnym Śląsku na przełomie XIX i XX wieku. Były jednym z symboli belle epoque. Były swoistymi centrami rozrywki na miarę dzisiejszych ogromnych kompleksów hotelowych z restauracją, kawiarniami czy nawet kasynem.” smaczki.przystanekd.pl

 


„W budowę Établissements inwestowali zazwyczaj restauratorzy, właściciele winiarni i browarów. Na powodzenie przybytków tego rodzaju w XVIII- i XIX-wiecznych metropoliach największy wpływ miał katastrofalny stan higieny ówczesnych miast: przeludnienie śródmieść (często zamkniętych w ograniczających ich rozbudowę murach miejskich), brak (lub niedostateczny stan) kanalizacji, brak zieleni w centrach miast itp.

We Wrocławiu i okolicach w szczytowym okresie powodzenia takich przedsiębiorstw istniało ich około 80. Przykładami Établissement były również: Strzelnica, czy też Resursa Kupiecka w Bydgoszczy.

We współczesnym języku niemieckim wyraz Etablissement zmienił swoje znaczenie i oznacza raczej dom publiczny.” pl.wikipedia.org

I to by się pewnie biskupowi nie spodobało.




„Tančírna v Račím údolí” to odpowiednik Établissementu. Wybudowano ją w latach 1906 – 1907 dzięki patronatowi wrocławskiego biskupa Georga von Koppa (stąd Georgs-Halle). Służyła mieszkańcom Javornika i okolicznych wsi. Secesyjny budynek składał się z sali taneczno – koncertowej na piętrze i zaplecza gastronomicznego na dole. Funkcjonowała winda do transportu potraw. 


Budynek zbudowano z drewna, ściany w większości przeszklono – ozdobą były kolorowe witraże w barwach niebieskich i zielonych.

Okolicę tančírni przekształcono w ogród z ławkami i cennymi nasadzeniami (część roślin można podziwiać do dzisiaj). 




Po wysiedleniu Niemców obiekt - położony na peryferiach komunistycznej Czechosłowacji – służył obozom pionierów i dziecięcym koloniom. Popadał jednak szybko w ruinę.

W roku 2008 tančírna stała się własnością miejscowości Bernartice („odkoupila ji od Českých drah”) i powróciła do życia. Z ruiny, której groziła rozbiórka stała się wspaniałą pamiątką dawnych czasów.

Funkcjonuje tu wystawa o Górach Złotych, odbywają się koncerty, zabawy i śluby. 


„Zázrak v Rychlebských horách. Z ruiny na zboření je skvostná Tančírna” idnes.cz i tancirna.rychleby.cz

 
Inną pamiątką po wrocławskim biskupie w czeskich Sudetach jest znane schronisko - Chata Jiřího na Šeráku kunstkamerasudecka.blogspot.com


 

"Już za życia był postacią kontrowersyjną. Jego przeciwnicy zarzucali mu konformizm, zbyt ścisłą współpracę z rządem, a także bezkompromisowy stosunek do ruchu polskiego na Górnym Śląsku. Dość powiedzieć, że zasługi w pacyfikacji kulturkampfu okupił rozłamem w łonie Episkopatu pruskiego. Przeciwko Koppowi występowała także partia Centrum z Ludwigiem Windthorstem na czele. Po śmierci został natomiast uznany za „niemieckiego kandydata na papieża”. Nie do przecenienia są zasługi biskupa dla rozwoju życia religijnego i rozbudowy sieci parafialnej na obszarze diecezji wrocławskiej, zwłaszcza na Górnym Śląsku i w stolicy tzw. Delegatury Książęco -Biskupiej — Berlinie. Odrębnie traktował natomiast kwestie polskie na Górnym Śląsku. Spory o ocenę postaci kard. Koppa ożywiły się zwłaszcza po II wojnie światowej. W publikacjach wydawanych w Polsce w latach 50. i 60. XX wieku przedstawiano kard. Koppa jako „Bismarcka w purpurze”. Historycy niemieccy natomiast skupiali się na jego zasługach." bazhum.muzhp.pl