poniedziałek, 12 listopada 2018

Encyklopedia sudecka. Góry świata całego i kamienne kopczyki. Cz. I

Motto …

„(…) zdecydowanie najpopularniejszym górskim zwyczajem jest stawianie kamiennych kopczyków. Są wszędzie. Jeśli nie zbudują ich miejscowi, to na pewno zajmą się tym turyści”

Monika Witkowska 


Krakonoš i kamienne kopczyki

 
Skąd się wzięły? Po co się je stawia?

Być może kiedyś istniała na te pytania jedna odpowiedź. Dzisiaj jest to pole do popisu dla przewodników.

„Dlaczego kładzie się kamienie na macewach? Co one symbolizują? 



 


W Dewarim (Ks. Powtórzonego Prawa) znajduje się nakaz pogrzebania człowieka w dzień śmierci (21, 23). Także z Tory wyinterpretowane jest przykazanie nakazujące położenie kamienia nagrobnego. Oznaczenie nim miejsca czyjegoś pochówku jest uznawane za spełnienie przykazania i szlachetnego uczynku. Ściślej: za kontynuację micwy chesed szel emet, czyli „prawdziwego umiłowania”. Micwa ta ma swoje źródło w historii biblijnej – w sytuacji, w której Jaakow prosi swego syna Josefa, aby nie zostawiał po śmierci jego zwłok w Egipcie, używając tych właśnie słów: „postąp wobec mnie z dobrocią i prawdą” (prawdziwym umiłowaniem) (Bereszit 47, 29). Judaizm uważa tę formę dobroci, którą skierowujemy wobec zmarłych, za najwyższą formę dobroci, bo nie istnieje najmniejsza nawet możliwość, aby ten, komu ją okazujemy, mógł nam za nią odpłacić. Jest to więc dobroć całkowicie bezinteresowna. Takie traktowanie zmarłego jest przyczyną istnienia popularnego zwyczaju kładzenia kamyków na grobie przez Żydów odwiedzających cmentarze. Gdy już odbył się pogrzeb (nawet, jeśli było to wiele lat temu) i nie mogliśmy w nim uczestniczyć, wciąż możemy realizować micwę oznaczenia grobu, właśnie poprzez dodawanie do istniejącego dużego kamienia – naszych małych kamyków.” poznan.jewish.org.pl



„Na wzgórzu wznoszącym się nad ogrodem Getsemani znajduje się najsłynniejszy, najstarszy, największy i najważniejszy cmentarz żydowski na świecie. Podobno pierwszych pochówków dokonywano tu już za czasów biblijnych; dziś znajduje się tu ponad 180 tysięcy grobów. Ciała w nich skierowane są stopami w kierunku Wzgórza Świątynnego ze względu na wiarę, że to właśnie tutaj, w Dzień Sądu Ostatecznego, Mesjasz rozpocznie wyprowadzenie zmarłych z grobów w kierunku Złotej Bramu. Ceny pochówku na Górze Oliwnej są ogromne – w granicach 1.5 mln dolarów od osoby.” lente-magazyn.com

  

Dzisiaj w górach …

„Część osób układa kamienne kopce na szczycie, żeby przekazywać ma komunikat „tu byłem” (niektórzy dokładają do głównego kopczyka mały kamień). (…)

W Himalajach postawione przez wędrowców górskich kopczyki to najprostsze budowle sakralne (na wzór „stup”). (…)

Tradycyjne, pierwotne znaczenie i funkcja kamiennych kopczyków są jednak inne: mają one za zadanie wskazywać drogę w sytuacji, gdy oznaczenie szlaku jest niewodzone lub przy złej widoczności. (…)” portaltatrzanski.pl

„W Starym i Nowym Świecie, znany jest zwyczaj dorzucania kamieni przez przechodniów do nagrobnych kopczyków, jako ofiara dla zmarłego, świętego lub bóstwa. Do dziś czcimy przy jego pomocy miejsca pamiątkowe, stawiając pomniki bohaterom narodowym i kamienie nagrobne najbliższym zmarłym.” wgorach.com

„Kopczyki ułożone z kamieni można znaleźć na praktycznie każdym himalajskim szlaku. Pełnią funkcje podobne do stup, czyli najprostszych budowli sakralnych. Każdy kto koło nich przechodzi, powinien obejść je dookoła raz, zgodnie z ruchem wskazówek zegara, lub przejść koło nich tak, by mieć je po swojej prawej stronie. Następnie należy dodać jeden kamień od siebie. Taka czynność traktowana jest na równi z odmówieniem jednej mantry i podziękowaniem bóstwom.” national-geographic.pl



 Alpy Sztubajskie


„Spotkacie je niemal w całym kraju: na plażach, górskich szlakach i leśnych ścieżkach. Kamienne kopce usypywane przez Norwegów to zagadka dla niejednego turysty. (…)

(…) wielu Norwegów twierdzi, że kamienne górki nie mają nic wspólnego z historią. Według nich kamienne kopce to po prostu lokalny „sposób na szczęście”, działający w ten sam sposób, co wrzucane do studni czy fontanny drobne monety.” mojanorwegia.pl


„Ich znaczenie bywa różne. Niektórzy stawiają je, by pokazać, że „tu byłem”, lub wzorując się na innych („co, będę gorszy?” :-)). Są też tacy, którzy robią to na szczęście, myśląc sobie przy tym jakieś życzenia, albo traktują kopczyki wręcz jako formę modlitwy. W Peru opowiadano mi, że kiedy zamieszkujący w górach Indianie (tam mówi się o nich campesinos) wybierają się na pieszą wędrówkę, choćby na targ, zabierają z okolic swojej chaty jakiś kamień, który zostawiają następnie w najwyższym punkcie swojej drogi. Potem ktoś inny dokłada swój kamień i w ten oto sposób na przełęczach rosną kopczyki. Z kolei w Norwegii można usłyszeć, że kopczyki to skamieniałe trolle, które hasając w nocy, nie zdążyły się ukryć na czas przed wschodem zabójczego dla nich słońca.

Takie kamienne kopczyki mogą pełnić też funkcję konkretnych znaków pozostawionych przez miejscowych. Tak porozumiewają się na przykład arktyczni Inuici, którzy kopczykami znakują miejsca ukrycia między innymi zapasu żywności, drogę do obozowiska czy miejsc, gdzie zganiają swoje renifery. W rejonach turystycznych również może być to drogowskaz, oznaczenie drogi (częste w Skandynawii, Alpach, Pirenejach). Oczywiście nie w lesie, gdzie takie znaki są mało widoczne, ale na wysokogórskich płaskowyżach, na których praktycznie nie ma roślinności, czy na lodowcach.” legimi.pl

 

Alpy Sztubajskie

I tak dalej …

„A cairn is a human-made pile (or stack) of stones.” wikipedia.org

„Steinmännchen, Steinmänner, Steinmandl oder Steinmanderl, auch Steindauben, sind aufeinander gestapelte Steine in Form kleiner Hügel oder Türmchen.” wikipedia.org

Ciąg dalszy nastąpi ...