niedziela, 4 kwietnia 2021

Organy braci Rieger ze „Śląska Sudeckiego” – od Nazaretu i i Bazyliki Grobu w Jerozolimie po Wrocław oraz Góry Izerskie. Część pierwsza

 

Organy Rieger Orgelbau w Kościele Wszystkich Narodów/Konania w Jerozolimie w roku 2017

W najświętszych miejscach chrześcijaństwa (obok skały Golgoty i aediculi Grobu Świętego), słynnych salach koncertowych i katedrach, na wrocławskim Sępolnie i w izerskich Hejnicach stoją organy firmy założonej w XIX wieku w śląskim Karniowie.

Rok 2021 w Krakowie …

„W bazylice Mariackiej trwa strojenie nowych wielkich organów, ale krakowianie usłyszą je dopiero jesienią. (…) Instrument główny zawierał będzie 8 głosów zabytkowych ze starszych mariackich organów I. Ziernickiego (1802) oraz A. Żebrowskiego (1908) oraz 54 nowe głosy firmy Rieger. Czteromanuałowy stół wraz z klawiaturą pedałową będzie pozwalał także na obsługę instrumentu w prezbiterium. W ten sposób do dyspozycji organisty będzie aż 76 głosów! Tradycyjne możliwości organów wspierać będzie nowoczesny system elektroniczny. Wyjątkowa akustyka mariackiej świątyni dodatkowo wyeksponuje atuty brzmieniowe budowanego instrumentu" - informuje bazylika.

Budową nowych organów i rewitalizacją instrumentu w prezbiterium zajęła się austriacka firma Rieger Orgelbau. Obecnie to jedna z najlepszych na świecie firm budujących tego rodzaju instrumenty, ma w swoim dorobku realizacje m.in. w katedrze w Regensburgu, w bazylice w Nazarecie czy w filharmonii w Wiedniu i Paryżu.” krakow.naszemiasto.pl

Rok 1931 na Sępolnie …



„Kościół św. Rodziny powstał w latach 1929 – 1930 jako świątynia katolicka według projektu architekta Kurta Langera. (…) Kościół może się również pochwalić instrumentem, jakim są organy, zbudowane przez słynną firmę organmistrzowską braci Rieger. Firma organmistrzowska została założona w 1873 r. przez braci Franza i Otto Riegera (tak naprawdę firmę założył ich ojciec prawie 30 lat wcześniej – od red.) w Jägerndorf (obecnie Krnov w Czechach). Na początku nosiła nazwę Rieger & Söhne, a od 1879 r. Gebrüder Rieger. Sukces firmy na wystawie światowej w Paryżu przyczynił się do jej szybkiego rozwoju. W ciągu pierwszych 30 lat istnienia zakładu zbudowano ponad 1000 instrumentów. Firma była wielokrotnie nagradzana, m.in. w 1880 r. cesarz Franciszek Józef odznaczył Franza Riegera Krzyżem Rycerskim, zaś w 1899 r. papież Leon XII mianował Otto Riegera, rycerzem Orderu Ziemi Świętej. Od 1918 r. właścicielem zakładu, który znalazł się w granicach Czechosłowacji, został Josef von Glatter-Götz. W latach 20. XX wieku w fabryce było zatrudnionych 8 urzędników i 160 robotników. Charakteryzowała się ona solidnością wykonanych projektów, użyciem najlepszych materiałów i krótkim czasem wykonania instrumentów (do 9 miesięcy). Zajmowała 4 hale montażowe, gdzie klient mógł przetestować wstępnie zintonowane organy. W ofercie znajdowało się 75 typów dyspozycji organów od 2 do 100 głosowych. Po zakończeniu II wojny światowej majątek firmy został znacjonalizowany przez władze czechosłowackie. Nastąpiło też połączenie z inną wytwórnią organów z Krnova, firmą Kloss i pod nazwą Rieger-Kloss działa ona do dzisiaj w Czechach. Z kolei Josef von Glatter-Götz i inne osoby związane z przedwojenną firmą Rieger, założyły w 1946 r. zakład „Rieger Orgelbau” w Schwarzach w Voralbergu, gdzie do dziś funkcjonuje. Organy firmy Rieger montowano w tak odległych krajach jak Turcja i Palestyna czy Meksyk i Argentyna. Na ziemiach polskich działalność firmy obejmowała głównie Galicję i Śląsk, w mniejszym stopniu Królestwo Polskie.

Dostępne źródła błędnie datują budowę organów w kościele św. Rodziny podając rok 1934, a niektóre nawet 1937. Z „Zimpeler Nachrichten-Blatt” jasno wynika, że organy zostały zbudowane w roku 1931. Na stronie 2 można tam przeczytać: [ogłoszenia parafialne] „niedziela, 20 grudnia, godz. 5 po południu: uroczyste poświęcenie nowych organów połączone z nabożeństwem muzyki kościelnej.” Ponadto, Ludwig Burgemeister podaje wprost datę budowy organów: „Bracia Rieger, Karniów, Śląsk Sudecki: 1931 Wrocław – Sępolno”. swietarodzina.wroclaw.pl

Rok 2014 w Jerozolimie (Kościół Wszystkich Narodów/Konania obok ogrodu Getsemani) …




„Okazały Kościół Wszystkich Narodów zbudowany w latach 1922-24 ma neobizantyjską fasadę i wnętrze, a przykrywa go 12 kopuł symbolizujących apostołów, a może też fundatorów (budowę kościoła ufundowali wierni 12 państw, stąd jego nazwa). Mozaika na tympanonie przedstawia Chrystusa pogrążonego w żarliwej modlitwie, a postacie po bokach symbolizują cierpiącą ludzkość. 



We wnętrzu, jak zwykle u Barluzziego, niezwykle ważną rolę gra światło. W tym kościele zawsze przyciemnione, nawet w najbardziej słoneczny dzień, bo przefiltrowane przez fioletowe szybki w oknach w zimnych i ciepłych odcieniach. Fiolet - liturgiczny kolor żałoby i pokuty - potęguje skupienie.” rp.pl

Organy firmy Rieger zamontowano tam trzy lata przed wyjazdem SKPS-u do Izraela. rieger-orgelbau.com

Ciąg dalszy nastąpi.

 "Ogród Oliwny w Lubaniu. Czy drzewa oliwne z Getsemani to najstarsze rośliny liściaste świata?" kunstkamerasudecka.blogspot.com