piątek, 11 października 2019

Ściąga wrocławska. Polska Wikipedia nie nadąża. Rejskova kašna w Kutnej Horze to tak naprawdę Bricciusowa kašna? Wcześniej ozdobił wschodnią elewację wrocławskiego ratusza

Zabytek często odwiedzany przez wrocławskich przewodników służbowo i prywatnie. 



„Niewątpliwie jedną z największych atrakcji Kutnej Hory jest kamienna studnia ufundowana przez rycerza Jana Smíšeka z Vrchovišť. Budowla z końca XV wieku służyła jako zbiornik pitnej wody i znajdziemy ją na Rejsekowym Rynku. Studnię wybudował najprawdopodobniej architekt Matěj Rejsek z Prostějova w latach 1493–1495. To arcydzieło sztuki późnogotyckiej uważane jest w Czechach a unikatowy przykład inżynierii średniowiecznej. Studnia wykonana z piaskowca jest bogato zdobiona, a w czasach gdy służyła tutejszej ludności wodę z niej rozprowadzała drewniana kanalizacja, której długość wynosiła kilka kilometrów.” grupabiwakowa.pl

Podobne wiadomości można znaleźć na wielu polskich stronach internetowych (z Wikipedią włącznie). Są one jednak nie całkiem aktualne. Od niedawna uważa się, że najsłynniejszą czeską cysternę/studnię wykonał …

„Briccius Gauske. Malarz, kamieniarz i architekt, czynny w łużyckim Zgorzelcu (Görlitz), czeskiej Kutnej Horze oraz we Wrocławiu. Tworzył w latach ok. 1476-1495.”

O tym było wiadomo od dawna …

„W latach 1490-1492 Gauske realizował kamienną dekorację - figuralną i ornamentalną, fasady tzw. Kamiennego Domu (Kamenný Dům) w Kutnej Horze (częściowo rekonstruowana na początku XX wieku), wznoszonego dla tamtejszego samorządu miejskiego.”

To była chyba jednak inwestycja prywatna – inwestorem był „významný kutnohorský měšťan Prokop Kroupa”. 





Najnowsze opinie historyków sztuki wyznaczyły w Kutnej Horze prawdziwy szlak Bricciusa Gauske. Między innymi Rejskova kašna nie jest już Rejskova.

„Pokud byste ale chtěli vidět i další památky z rukou tohoto umělce, připravte se na pěkný maraton po celém městě. Nedaleko od Kamenného domu je to především unikátní a svého druhu na světě jediná veřejná stavba svého druhu, Kamenná kašna (1493), která byla v minulosti připisována Matěji Rejskovi (a stojí i na náměstí, po něm pojmenovaném).” cestyapamatky.cz

„Za autora bývá považován Matěj Rejsek, v souvislosti s jeho činností na chrámu sv. Barbory. Mohl to být také jiný znamenitý mistr, stavitel Briccius Gauske z Vratislavi, spjatý s pozdně gotickou dostavbou svatobarborského chrámu nebo Kamenným domem.” pamatkovykatalog.cz


„Z działalnością Gauskego we Wrocławiu wiązane są jednak przede wszystkim prace przy rozbudowie ratusza - w drugim jej etapie realizowanym w okresie około 1480-1504. Artyście przypisuje się autorstwo figuralnej i ornamentalnej dekoracji rzeźbiarskiej południowej oraz części wschodniej elewacji praetorium, nadto znacznej partii dekoracji zrealizowanych wtedy wnętrz. Rzeźbiarz miałby współpracować tutaj z Paulem Preusse, domniemanym autorem koncepcji architektonicznej tej rozbudowy. Nie można jednak wykluczyć udziału Gauskego w układaniu tej koncepcji.” culture.pl

 



Nie przypadkiem dekoracja wrocławskiego ratusza nie ma w naszej części Europy żadnego odpowiednika – najbliżej w Kutnej Horze.


W tym czasie Wrocław był drugim - po Pradze - miastem Królestwa Czeskiego.