Smotrawa okazała. O człowieku z Łużyc, który zinwentaryzował florę Transylwanii tak, że inne regiony Europy mogły jej zazdrościć

Wrześniową smotrawę okazałą spotkaliśmy przy zejściu z Vârful Cearcănul w Górach Marmaroskich. Rosła sobie klasycznie, w zaroślach przy drodze i z daleka kłuła w oczy okazałymi kwiatami. 


Vârful Cearcănul
 

Smotrawę można spotkać w Sudetach, po obu stronach polsko-czeskiej granicy. Nie jest to jednak naturalne miejsce jej występowania, bo uciekła z przydomowych ogrodów i jest uznawana za roślinę inwazyjną. 





„Gatunek pochodzi z gór Europy południowej i wschodniej oraz z północnej Anatolii i Kaukazu. Najbliższe naturalne stanowiska gatunku znajdują się na Słowacji (Vihorlat, Slánské vrchy, Bukovské vrchy, rzadko na Słowacji środkowej). Jest to atrakcyjna roślina przez stulecia uprawiana w ogrodach. Na ziemiach czeskich hodowana jest od połowy XIX wieku, obecnie często zdziczała (Slavík, Štepánková, Štěpánek, 2004, Mlíkovský, Stýblo, 2006). („STRATEGIA DZIAŁAŃ WOBEC ROŚLINNYCH GATUNKÓW INWAZYJNYCH DLA GMIN POGRANICZA POLSKO-CZESKIEGO”, 1. VYDÁNÍ / 1. EDYCJA OSTRAVA, KATOWICE 2019)

Smotrawa nosi łacińską nazwę Telekia speciosa na cześć węgierskiego arystokraty z Transylwanii, Sámuela Telekiego, który wspierał badania pewnego uczonego z bliskich Sudetom, a odległych od Siedmiogrodu Łużyc. Ale czy aż tak bardzo odległych? 




W XV wieku zarówno Luckau (Łuków), jak i Wrocław miały węgierskiego króla Macieja Korwina, którego wizerunek zachowany na Łużycach (na Matthiasturm) stworzył rzeźbiarz odpowiadający również za wystrój wrocławskiego Ratusza.

„Ściąga wrocławska. Polska Wikipedia nie nadąża. Rejskova kašna w Kutnej Horze to tak naprawdę Bricciusowa kašna? Wcześniej ozdobił wschodnią elewację wrocławskiego ratusza” kunstkamerasudecka.blogspot.com

To z Matthiasturm Węgrzy musieli kopiować w XX wieku podobiznę swojego króla, bo u siebie nie mieli jego wizerunku z epoki, w której żył! Kopi powstało kilka, także na Słowacji. awers-rewers.pl

Herb Łukowa, w którym dominuje czerwony tur ze złotymi rogami stał się herbem całych Dolnych Łużyc.

W roku 1756 w Łukowie urodził się Johann Christian Gottlob Baumgarten, niemiecki botanik (rodzina matki wywodziła się z Włoch), który stał się jedną z barwniejszych postaci XIX wieku w Siedmiogrodzie. Studiował w Dreźnie oraz Lipsku i już tutaj odkrył swoje powołanie do badań botanicznych. W roku 1791 wyjechał do Wiednia, gdzie poznał słynnego przyrodnika Nikolausa Josepha von Jacquin, który z pochodzenia był Francuzem, ale oprócz Karaibów badał przyrodę Europy Środkowej. Nikolaus Joseph von Jacquin wykładał na Akademii Górniczej (Bergakademie) w Schemnitz, czyli w Bańskiej Szczawnicy, pierwszej w świecie uczelni technicznej. W Bańskiej Szczawnicy pracował także Giovanni Antonio Scopoli nazywany „Linneuszem Cesarstwa Austriackiego”. Nikolaus Joseph von Jacquin czerpał z dorobku i Linneusza, i Scopoliego a sam wywarł wielki wpływ na Baumgartena (jak ważna dla nauki jest ciągłość badań!). Botanik z Łużyc w Wiedniu po raz pierwszy spotkał się z gatunkami typowymi dla Siedmiogrodu i postanowił poświęcić się badaniu tamtejszej flory. Zanim zmarł w 1843 roku doprowadził do tego, że Transylwania była jednym z najlepiej przebadanych botanicznie rejonów Europy. Tysiące gatunków opisał i usystematyzował w monumentalnym dziele, w Siedmiogrodzie założył rodzinę (dochował się siedmiorga dzieci) a zmarł i został pochowany w Sighișoara. 

Patrząc na rośliny pamiętajmy, że historia ich poznania i badań to po prostu także historia kraju, Europy, świata.

Znalazłem podobiznę? botanika ...

 ... nawet urodę ma bardziej transsssssylwańską niż łużycką!