niedziela, 17 czerwca 2018

Encyklopedia sudecka. Miłosna górska – śląska „wielka górska/końska sałata”

Roślina, którą spotkać łatwo – ale tylko w wyższych partiach Sudetów.

Od setek lat miała tutaj swoje ludowe, lokalne nazwy: „Großer Berglattich, Rosslattich” wikipedia.org


 books.google.pl


Czyli ... odpowiadanie przez przewodników na pytania o rośliny, których nie potrafią rozpoznać: "To jakaś górska kapusta" ma głębokie uzasadnienie historyczne.




Miłosna górska w Masywie Centralnym (Puy de Sancy)

„Miłosna górska

(Adenostyles alliariae (Gou.) Kern.) Najważniejsza roślina ziołoroślowa

Jedna z najpokaźniejszych bylin tatrzańskich (i sudeckich – od red.), dorastająca półtora metra wysokości, o liściach odziomko­wych nieraz półmetrowej średnicy, jak wielkie, płasko rozłożone, fantazyjne parasole. Piękne, różowolila kwiatostany, zbliżone budową do baldachogrona, gdy rozwiną się w pełni, tworzą ogromne bukiety po­wiewające niby kity różowych piór na szczycie wysokich łodyg. 




Miłosna górska w Wysokim Jesioniku

Miłosna lub czerniak, jak brzmi jej nazwa góralska, należy do rodziny Złożonych (Compositae). Z dość grubego kłącza wyrasta duża łodyga kwia­towa oraz kilka bardzo długoogonkowych liści odziomkowych.

Liście kształtem są okrągławo - lub trójkątnie-nerkowate, o brzegu nierówno i kończysto wcinanoząbkowanym, przy nasadzie ogonka wycięte blisko do połowy w dość wąską, podłużną zatokę.”



Miłosna górska w Wysokim Jesioniku


Podobno od tych sercowatych liści wzięła się nazwa „miłosnej”.

„Zapylania dokonują prawie wyłącznie motyle długotrąbkowe, jednak zawsze zauważyć można sporo uwijających się przy miłośnie owadów, wabionych przez jasną barwę i miodowy zapach kwiatostanów. Jeśli krzyżowe zapylenie się nie odbędzie, może wystąpić u miłosny samozapylenie.” (Cytaty: „Zielony świat Tatr”, Zofia Radwańska-Paryska, Nasza Księgarnia 1963)



Jedno z najliczniejszych (po polskiej stronie Karkonoszy) stanowisk miłosnej znajduje się w Kotle Wielkiego Stawu

„Wyróżniamy w Karkonoszach dwa zespoły ziołoroślowe: ziołorośla miłosny górskiej Adenostyletum alliariae i ziołorośla paprociowe Athyrietum alpestris z wietlicą alpejską Athyrium alpestre. Występuje tu cała gama kwitnących bylin: miłosna górska Adenostyles alliariae, modrzyk górski Mulgedium alpinum, tojad mocny Aconitum callibolrion, ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum, goryczka trojeściowa Geniiana asclepiadea czy starzec gajowy Senecio nemorensis. Mniej zauważalne, ale charakterystyczne dla tych zespołów są też wierzbownica okółkowa Epilobium alpestre i trybulia lśniąca Anthriscus nitida. Ziołorośla zajmują najczęściej miejsca wilgotne z przepływającą wodą.” („Ścieżka przyrodnicza wokół Kotłów Małego i Wielkiego Stawu”, Roman Gramsz, Andrzej Paczos, Karkonoski Park Narodowy Jelenia Góra 2014)


Miłosna górska w Wysokim Jesioniku
 
„Płaty ziołorośli miłosny występują głównie w kotłach polodowcowych i tam osiągają największe powierzchnie. Rozwijają się wzdłuż rynien potoków, w żlebach, lejach spływowych, w otoczeniu źródlisk. Ich siedliska zasilane są wodami przepływowymi.”.(„Ekosystemy nieleśne Karkonoskiego Parku Narodowego”, Ludwik Żołnierz, Bronisław Wojtuń, Lidia Przewoźnik, Karkonoski Park Narodowy Jelenia Góra 2012)


"Encyklopedia sudecka. Modrzyk górski/alpejski - „mleczno–śmietankowy” przysmak krów i … niedźwiedzi" kunstkamerasudecka.blogspot.com

"Słonecznik (w Karkonoszach) widziany z Wrocławia" kunstkamerasudecka.blogspot.com