Znany podróżnik, polarnik i alpinista Julius Payer wyruszył badać najwyższą część Tyrolu z … Sudetów

 
Julius Payer w stroju polarnika

Tatr nie rozsławili w świecie górale a Alp Tyrolczycy.

„Dlaczego pod Śnieżką nie ma „Innsbruckiego Domu” a pod Wildspitze jest „Wrocławskie schronisko”? Sto trzynaście lat temu w Dolomitach otwarto „Libereckie schronisko”. Część pierwsza” kunstkamerasudecka.blogspot.com


Podróżnikiem, polarnikiem, alpinistą, malarzem i kartografem Juliusem Payerem chwalą się Czesi …

„Julius von Payer – the Teplice born explorer who discovered Franz Josef Land” english.radio.cz

 W Polsce znany jest przede wszystkim jako polarnik. 


Kościół św. Gertrudy w Sulden (1999/1925) pod Ortlerem. W Polsce św. Gertruda nie jest zbyt popularna (ma ciekawą kaplicę powiązaną z legendarną historią w Darłowie) a miała kiedyś miejsce kultu ... we Wrocławiu. "Okolice dzisiejszego pl. Kościuszki aż do późnych lat napoleońskich znajdowały się poza granicami Wrocławia. Był to jednak teren zabudowany i zamieszkany już w czasach średniowiecznych. Inaczej wyglądała jego topografia. W miejscu dzisiejszych gmachów policji i sądów znajdowały się mokradła i stawy. W ich pobliżu stały domy biedoty. Najprawdopodobniej w roku 1318 w okolicach dzisiejszej ul. Czystej, dzięki fundacji rady miejskiej, zbudowano kaplicę pw. Marii Panny. Później znana była pod wezwaniem św. Gertrudy i św. Klemensa a funkcjonowała jako druga świątynia filialna kościoła św. Elżbiety." nowezycie.archidiecezja.wroc.pl

„Głównym inicjatorem nowej wyprawy arktycznej był młody oficer marynarki (nie był oficerem marynarki - od red.) austriackiej Juliusz Payer. Był on uczestnikiem II Niemieckiej Wyprawy Polarnej na Grenlandię w latach 1869/70. W czasie tej ekspedycji walczono z potężnymi barierami lodowymi ciągnącymi się wzdłuż wschodnich wybrzeży Grenlandii. Po tej wyprawie J. Payer (nie tylko marynarz, ale również kartograf) namówił bogatego mecenasa Hansa Wilczka do sfinansowania ekspedycji, której celem miało być przepłynięcie wzdłuż północnej Syberii do Pacyfi ku. Partnerem Payera został doświadczony marynarz, kapitan morski Carl Weyprecht. Obaj kierowali wyprawą rekonesansową w 1871 r. w rejony polarne na szkunerze „Isbjörn”.” (Jan Szupryczyński „Odkrycie Ziemi Franciszka Józefa”, Przegląd Geograficzny 2013)

„Latem, roku pańskiego 1872, na pokładzie statku Tegetthoff, z norweskiego miasta Tromsö wyruszyła, na odkrycie północnych rubieży świata, Druga Austro-Węgierska ekspedycja polarna. Wyprawą dowodzili: Karl Weyprecht i Julius Payer, a połowę 24-osobowej załogi stanowili Chorwaci. Zostali oni wybrani spośród 150 kandydatów, a początkowe wątpliwości co do skuteczności południowych marynarzy na wodach dalekiej północy, zostały rozwiane takimi oto argumentami: marynarze z Adriatyku wiedzą co to BURA, zimowe burze i śnieg północnego Jadranu; są mniej niż inne nacje skłonni do nadużywania rumu i innych trunków; zawsze są w dobrym humorze (mimo braku wcześniej wspomnianego rumu), skłonni do żartów, chętni do śpiewu, co uchroni ich przed depresją nocy polarnej…” prekorupe.com



 
 Szczyt Ortleru w roku 1999 i w czasach Payera (1880). Z lodowca na pierwszym planie zostały strome pola śnieżne. Wcale nie ułatwia to wspinaczki - zamiast szczelin częściej występują lawiny śnieżne i kamienne.

W krajach alpejskich Payer zasłynął bardziej jako alpinista, autor pierwszych wejść na znaczące szczyty i kartograf – twórca pionierskich, bardzo dobrej jakości map najwyższej części Alp Wschodnich. 

Na szczyt wyruszyliśmy w sobotę 3 lipca 1999 roku około trzeciej nad ranem. Podczas zejścia lodowiec był już rozmiękły

W Polsce znany jest fakt, że Julius Payer rozpoczynał edukację w Korpusie Kadetów Piechoty w podkrakowskim Łobzowie, ale raczej trudno znaleźć informację , że kartować Masyw Ortleru wyruszył z Karniowa (Jägerndorf , Krnov). Jak do tego doszło? 


Pamiątkowe pieczątki ze schronisk Tabarettahütte i Payerhütte po dwudziestu latach
 
Julius Payer jako młody oficer stacjonował na terenie Południowego Tyrolu (dzisiejszych północnych Włoch) i w wolnym czasie zdobywał szczyty Masywu Adamello – Presanella (1864). Co więcej, sporządził dla siebie mapę tego rejonu Alp. Wiadomość o młodym oficerze alpiniście – kartografie doszła do uszu generała Franza Kuhna von Kuhnenfeld. Generał zasłynął skuteczną obroną Tyrolu przed wojskami włoskimi Garibaldiego (w czasie gdy Austriacy ulegli Prusakom pod Sadową) i awansował. Jednostkę Payera przeniesiono do Karniowa (stacjonował tam w latach 1866 – 1868) na śląską granicę a Franz Kuhn von Kuhnenfeld zaczął myśleć o dokładniejszym skartowaniu krajów Franciszka Józefa, do czego też doprowadził. „Die Franzisco-Josephinische Landesaufnahme”/ „Kuhn'sche Landesaufnahme” lub jak piszą Czesi „Třetí (též františko-josefské) vojenské mapování” było poniekąd rezultatem wojen 1866 roku i zakończyło się powstaniem 2780 arkuszy map 1 : 25 000 oraz 752 arkuszy map 1 : 75 000. Okolice Wiednia przedstawiono w skali 1 :12 500. 


Payer był całkiem zdolnym malarzem (akwarela ze szczytem Ortleru) - najbardziej znane są jego obrazy z wypraw arktycznych

Franz Kuhn von Kuhnenfeld pamiętał o sprawnym alpiniście – kartografie. Latem 1868 roku Payer został urlopowany ze śląskiego garnizonu i 30 czerwca przybył do doliny Martell. Dostał do dyspozycji trzech zaprawionych w wędrówce po Alpach strzelców górskich, znaczną sumę pieniędzy oraz teodolit. Wynajął dwóch doświadczonych, miejscowych przewodników i pomiędzy 2 lipca a końcem sierpnia dokonał wejść na ok. 60! szczytów Południowego Tyrolu. W rezultacie powstała mapa o zadziwiającej jakości, a Payer zyskał uznanie i poparcie Franza Kuhna von Kuhnenfeld dla swej dalszej działalności alpinisty, podróżnika i polarnika. Skartowanie Ortleru ustawiło jego dalszą karierę.
Mapa Masywu Ortleru autorstwa Juliusa Payera

Ciąg dalszy nastąpi.